Temel Kullanıcı Yönetimi

Kullanıcı değiştirme

Birden fazla kullanıcı bulunan sistemlerde (ki hepimizin hali hazırda kullandığı sistemlerin tümü demektir bu.) kullanıcılar arasında geçiş yapılmak istendiğinde su komutu kullanılır.

su <kullanici>

Switch User'ın kısaltması olan bu komut, root kullanıcısna geçildiğinde sudo ile çalıştırılmalıdır.

sudo su

Kullanıcı ekleme

GNU/Linux sistemlere yeni kullanıcı adduser komutu ile eklenir. adduser, bir kullanıcı oluşturmak için gerekli tüm bilgileri komut satırı üzerinden alarak, o bilgilere ait bir kullanıcı oluşturur.

Ancak adduser komutu, Pardus 19.5 ile yüklü gelmediğinde aşağıdaki adımlar takip edilerek öncelikle sisteme kurulmalıdır.

Kurulum adımları yetkili kullanıcı ya da sudo yetkisi gerektirmektedir.

apt update
apt install adduser

adduser paketi sisteme yüklendikten sonra,

adduser <kullanici_adi>

ile kullanıcı oluşturulabilir. Kullanıcının gerçekten oluşup oluşmadığını görmek için,

cat /etc/passwd | grep <kullanici_adi>

ile passwd dosyası kontrol edilebilir ya da,

su <kullanici_adi>

ile kullanıcıya geçiş yapılarak görüntülenebilir.

Kullanıcı parolasını değiştirme

Her işletim sisteminde olduğu gibi GNU/Linux işletim sistemlerinde de parolalar sistem üzerinde şifreli olarak tutulmaktadır. İstenirse bu şifrelenmiş parolalar, yetkili kullanıcı ile,

cat /etc/shadow

çıktısına bakılarak incelenebilir.

Eğer bir kullanıcının parolası değiştirilmek istenirse, yetkili kullanıcı ile,

passwd <kullanici_adi>

komutu kullanılmalıdır.

Kullanıcı silme

Sistemde ekli olan bir kullanıcıyı silmek için userdel komutu kullanılır.

userdel <kullanici_adi>

Bu şekilde kullanıcı sistemden kullanıcı silse de, o kullanıcıya ait dosya ve dizinler sistemden silinmeyecektir. Kullanıcı ile beraber tüm dosyalarını silmek için,

userdel -r <kullanici_adi>

parametresi ile kullanılmalıdır.

GNU/Linux Sistemlerde Grup Kavramı

GNU/Linux sistemler çoklu kullanıcı olarak tasarlanmıştır. Yani bir sisteme birden fazla kullanıcının giriş yapabilmesi öngörülen ve amaca uygun bir haldir. Bu sebeple bu kullanıcıları yönetebilmek için grup kavramı da önem kazanmıştır. Nitekim kullanıcıları teker teker yönetmektense gruplara bölerek yönetmek daha kolay olmaktadır. Kullanıcı grupları /etc/groups dosyasında bulunur

cat /etc/group

Bununla beraber her kullanıcının kendisiyle aynı ad ile bir grubunun oluştuğunu ve kullanıcıların birden fazla gruba dahil olabileceğini hatırlatmakta fayda vardır. Bir kullanıcının üye olduğu tüm grupları listelemek için,

groups <kullanici_adi>

komutu kullanılır.

Grup Oluşturma

Bir kullanıcı grubu oluşturmak için,

groupadd <grup_adi>

komutu kullanılır.

Gruba Kullanıcı Dahil Etme

Yukarıda da bahsedildiği üzere, GNU/Linux sistemlerde kullanıcı yönetiminin bir parçası gruplar aracılığı ile yapılır. Bu sebeple gruplara kullanıcı eklemek de önemli noktalardan biri olmaktadır.

Örneğin yeni eklediğimiz bir kullanıcının sistemde sudo yetkisini kullanabilmesini istiyoruz. Bunun için yapmamız gerekenlerden biri de kullanıcıyı sudo grubuna dahil etmek olacaktır. Kullanıcıyı sudo grubuna dahil etmek için de,

sudo usermod -a -G <grup_adi> <kullanici_adi> # Genel kullanım
sudo usermod -a -G sudo <kullanici_adi> # Sudo grubuna dahil etmek için kullanım

Grup silme

Sistemde bir grup artık kullanılmıyorsa,

groupdel <grup_adi>

komutu ile silinebilir.